Is religie een door de mens verzonnen transportmiddel of tijdscapsule voor sociale controle? Wat is toch die behoefte aan religieuze volgzaamheid? Met deze vragen ben ik op onderzoek gegaan.
Professor Bruce Hood zegt in het nature-nurturedebat dat het geloof aangeboren is. Uit wetenschappelijk onderzoek is weer gebleken dat er zeven verschillende vormen van mitochondriaal DNA zijn. Dat betekent dat er zeven oermoeders zijn. Tijdens het ontstaan van deze zeven stambomen was natuurlijke selectie aan de orde van de dag. Mannen gingen jagen en waren soms dagen van huis. De vrouwen bleven achter bij de kinderen en hielden zich in leven met het verzamelen van vruchten en groentes. Diegene die dit het beste konden verzamelen zorgden beter voor hun nageslacht. Zie hier de oorsprong van het huidige shopgedrag van de vrouw. Gedurende deze oerperiode hadden groepen van mensen een betere overlevingskans indien ze samenwerkten. Mensen met religieuze neigingen konden beter samenwerken waardoor de evolutie hen meer kansen gaf op nageslacht dan mensen met humanistische denkbeelden. Religie is op die manier slechts een ‘natuurlijk product’ van overleven. Het betreft een selectiemethodiek.
Religieuze rituelen zorgden voor sterke binding op lokaal niveau, maar werkten als een rem op de ontwikkeling intergemeenschappelijke verbindingen, aldus The Independent. Concurrentie is één van de kenmerken van biologische revolutie en bevordert ontwikkeling.
De periodes van georganiseerde samenlevingen kennen tot aan de Nieuwste Tijd geen media. De volksmenigte kon tot dan niet lezen of schrijven. Slechts de geletterden kunnen ongedwongen dingen vastleggen op papier, met name de religieuze geletterden. Daarmee is dit meteen een machtsmiddel omdat de kennis slechts bij enkelingen ligt. Propaganda was nogal makkelijk omdat de informatie eenzijdig was. Mensen waren makkelijk te manipuleren, zeker met een religieus boek. Voorts proberen mensen heil in chaos te creëren van de stoffelijk wereld. Doordat de wetenschap zijn plaats nog moest veroveren werden natuurwetenschappelijke vragen verklaard met het bovennatuurlijke of het goddelijke. Mensen met kennis van religie hadden dus veel kennismacht. Uiteindelijk gaan mensen de machtsvorm kopiëren en overdragen aan de volgende generatie. In een periode dat communicatie en transport langzaam gaat, kun je over een groot oppervlakte voor een lange tijd ideologieën vastleggen en vasthouden zodat het een tijdscapsule wordt.
Massarouw om de dood van ‘messias” Kim Jong-il
Hoe een messias wordt ‘geboren’ kan worden is min of meer vastgelegd in het verhaal van de voormalige leider van Noord-Korea: Kim Jong-Il. Zijn geboorte werd voorspeld door een zwaluw, waarop zeemonsters begonnen te zingen en er ontstonden bloemen over het hele land, dubbele regenbogen en een nieuwe ster aan de nachtelijk hemel. De ‘messias’ kon drie weken na zijn geboorte al lopen en na acht weken praten. Vervolgens schreef hij 1500 boeken, zes opera’s en boekte hij een aantal bedenkelijke wereldrecords. Tussendoor vond hij de hamburger uit en ontwierp hij megalomane gebouwen. De eerste keer in zijn leven dat hij ging golfen sloeg hij op 11 van de 18 holes onmiddellijk een hole-in-one. En volgens overleveringen is deze Noord-Koreaanse messias zelfs nooit naar de wc gegaan, want hij heeft namelijk geen ontlasting. Deze verhalen zijn zo fanatiek vastgelegd en beschreven dat de hele bevolking dit geloofd en generatie op generatie wordt doorgegeven. De denkbeelden van de massa heeft een Bijbelse omvang. Toch is alles verzonnen.
De mens heeft de kracht om zichzelf te vullen met waanzinnige denkbeelden, zichzelf letterlijk krankzinnig te maken. Dit bewijs is makkelijk te leveren met een gedachte-experiment. Volgens schattingen zijn er vandaag de dag wereldwijd ongeveer 4200 religies en spirituele stromingen. In het totaal heeft de mensheid circa 10.000 religies geadoreerd. In dit gedachte-experiment ga ik gemakshalve uit van het getal 10.000. Indien je kiest voor een religie dan ben je loyaal aan één stroming. In dat geval is waarheid 1 en 2 ‘waar’.
Waarheid 1:
mijn religie is ‘waar’
Waarheid 1:
9999 andere religies zijn ‘onwaar’
Uit waarheid 1 en 2 kan ik twee dingen concluderen:
Conclusie 1:
de aanhangers van 9999 religies zien denkbeelden die onwerkelijk zijn.
Conclusie 2:
het is menseigen om dingen te zien die niet ‘waar’ zijn.
Als Conclusie 2 klopt, dan kan Waarheid 1 niet waar zijn.
Eigenlijk verklaart dit alles. Er bestaat een profeet met acht armen, met een vogel- of olifantenkop, met slangen als haardracht, in de kleuren rood of blauw, vliegend in een strijdwagen en voortgetrokken door bokken, die zeeën kan splijten en een profeet die uit de dood kan herrijzen: het betreft een bonte verzameling. Het gevoel bij elke van de 10.000 religies is echt hetzelfde, dus een godsbeeld van iemand met aan apengezicht of van een engel is even waar als onwaar. Mensen die het ene als onwaar bestempelen, verklaren daarmee hun eigen religie ook als onwaar.
Jezelf denkbeelden aanpraten is een geestelijk vorm van gevangenis waaruit je niet meer wilt of kunt ontsnappen. Binnen deze gevangenis ziet men klaarblijkelijk wonderbaarlijke (lees: sprookjesachtige) verschijnselen. Eigenlijk betreft het een dwangneurotisch en een autistisch fantoom.
De Indiër Vikram Gandhi toonde aan dat mensen makkelijk te intimideren zijn. Met de kernvraag ‘kan een nepgoeroe hetzelfde bewerkstelligen als een echte?’ maakte hij de documentaire Kumaré (2011). Daarin vermomt filmmaker hij zich als een Indiase goeroe en verkoopt met groter succes dan hij had durven dromen zelfbedachte oosterse wijsheden aan Amerikanen op zoek naar spiritueel leiderschap. Gandhi ontwierp ook een eigen serie mantra’s. Daarvoor vertaalde hij de slogan van een sportmerk, ‘Just do it’, en de recruteerleus van het Amerikaanse leger, ‘Be all you can be’, terug in het Sanskriet. ‘Karam yaivah dikaarastha’, ‘karam yaivah dikaarastha’ liet hij zijn volgelingen eindeloos herhalen. Aan het eind onthult Gandhi zijn werkelijke identiteit wat tot gemengde reacties bij de aanhangers leidt. Zijn actiegericht leren toont aan dat de leer van religie, wat je ook verzint, verslonden wordt.
Al in 1980 werd in Talpiot een familiegraf gevonden, met daarin tien ossuaria. In de kalkstenen grafkisten zaten de overblijfselen van tien personen, hun namen waren in het Aramees in het kalk gekrast. Het gaat om ‘Jezus, zoon van Jozef’, ‘Mariamme e mara’ (zijn vrouw Maria), en ‘Judas, zoon van Jezus’. Ook lagen er een Maria (zijn moeder), Mattheüs, Jozef (een broer), en Yose (een naam die in het Nieuwe Testament wordt gelinkt aan een andere broer van Jezus). “Het bewijs kon niet sterker zijn”, aldus geoloog Arye Shimron tegen NBC News. “Wie in Liverpool een graf zou vinden met de namen van de vier Beatles erop zou ook zeker weten dat dat het graf van de vier Beatles zou zijn en niet van een andere band.” Dit geeft een heel ander licht op het verrijzen van de zoon van God. Jezus is ‘slechts’ een sterveling en de kerk lijkt daarmee al eeuwenlang het meest waarzinnige instituut dat door de mens is gecreëerd.
Religies wedijveren ook met elkaar. Hoe meer aanhangers, hoe fanatieker ze menen dat ze gelijk hebben. De gekte neemt dan zorgwekkend toe. Zo erg zelf dat ze er anderen voor martelen, vermoorden of zichzelf opblazen. De aartsbisschop van Boston (Amerika) belegt een persconferentie omdat een man met een bijna-doodervaring God als een vrouw had geïdentificeerd. Als mannen hun machtspositie voelen wankelen, dan is er geen plaats voor een dergelijk godsbeeld. Hoe ziek is deze machtswellustigheid wel niet? Stel er komt ooit een bewijs dat God niet bestaat, verklaren we achteraf alsnog dat deze mensen een stelletje idioten zijn geweest? Hoeveel bewijs wil je hebben voor het feit dat mensen zichzelf gek kunnen praten?
Toegegeven, religie geeft aan velen rust en troost. Geloven doe je met je hart, niet volgens een (wetenschappelijke) logica van oorzaak en gevolg. Religie zit (helaas) in de hoek waar de klappen vallen omdat het een hoofdmotief voor de meeste oorlogen betreft. Religie kan dan een stereotype beeld van indoctrinatie krijgen. Dat is jammer want dat is de status die het niet verdient. Maar zolang religie de stok voor machtswellustigen blijft om sociale controle te kopiëren en zelfs te exporteren, zal het stigma blijven.
Concluderen kan ik stellen dat religie gedragsregulerend werkt omdat het identiteit geeft aan de dominante cultuur van naties. Maar religie is een ‘door de mens verzonnen’-geheel en niets minder dan een tijdscapsule om sociale controle te conserveren. Iets dat ooit zijn nut had, maar sinds de moderne wetgeving, waaronder de mensenrechten, een totale mismatch. Je kunt de het idee van de ‘tijdscapsule voor sociale controle’ eigenlijk ook vervangen door het idee van een ‘verhulde gehoorzaamheidstraining’, waarbij mensen zich laten onderwerpen aan machten en machtsmiddelen. Religies worden al duizenden jaren gedwongen in de mens gestopt, met als sanctie uitsluiting en lijfstraffen. Je krijgt dan gedwongen ‘inprenten’ en dit betreft een volledig biologisch concept omdat de mens nu eenmaal gemaakt is om te leren. Psychologisch gezien kan macht rondom ‘gedwongen inprenten’ verslavend werken omdat er een beloningssysteem aan ten grondslag ligt, een middel om gedrag vorm te geven en te reguleren. Dopamine is een stof die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen en zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen. Aangeleerd gedrag wordt op deze manier een biologisch softwareprogramma. Het nadeel van ‘inprenten’ is dat het moeilijk af te leren is en ook dat betreft een biologisch verschijnsel. Mensen worden zelfs zo fanatiek dat er voor moorden en zich laten afvoeren als kanonnenvoer aan het front. In 2015 werd in een kerk in de staat New York een 19-jarige jongen door zijn ouders en andere gelovigen uren lang geslagen tot de dood erop volgde. De daders wilden hem dwingen om zijn zonden op te biechten. Alsof dat het idee van religie zou zijn. Als je er goed over nadenkt is het eigenlijk allemaal vrij primitief gedrag om je te laten misleiden door Kumaré, Kim Jong-Il of welke denkbare profeet dan ook. Zelfs bij honden kan ik middels ‘inprenten’ het dier programmeren tot een lieve hond, een waakhond, een vrijbuiter of een agressieve hond. Bij een mens moet je gewoon wat meer moeite doen maar het werkt volgens de biologische wetten precies hetzelfde.
Mijn mening is dat religie voornamelijk een individueel verschijnsel zou moeten zijn. Daarin zit de kracht van een geloof. Onder (sociale) druk zeggen wat iemand moet geloven of hoe iemand zich moet gedragen gaat voorbij aan de grondbeginselen van geloof. De kracht van alle religies ligt in het woord ‘inspiratie’. Maar dan wel op individueel niveau, niet op groepsniveau. Een groepsmerk zoals het Vaticaan is slechts een marketingtool dat door mannen (nimmer door vrouwen) als transportmiddel voor aandacht wordt gebruikt. Al met al blijft religie een gehersenspoelde gektemaker die zorgt dat mensen wonderbaarlijke gebeurtenissen zoals zeemonsters zien en waarbij een getuige nimmer een hard bewijs kan overhandigen. Het is altijd van horen zeggen want u heeft nimmer echte video-opnames gezien van iemand die naar de hemel steeg, zeeën kon splijten, engelen ontving, op een bok door de wolken vloog, als baby na drie weken kon lopen of een olifantenkop op een mens zette. Of ben ik nou gek?
NOTE: Negeer de hemel als je vader, de Aarde is je moeder en alle dingen zijn je broers en zussen (inheems Amerikaans gezegde)
AUTHOR: Drs. H.R.J. Sluijter
URL: www.NL-Aid.org
E-MAIL: info [at] www.NL-Aid.org