Deze tropische boom trotseert vijanden: Met bliksem als wapen!

Geluksvondst.

Bliksem wordt vaak gezien als een moordenaar die vernieling en de dood van bomen achterlaat, maar één tropische soort heeft zich ontwikkeld om dit natuurgeweld in zijn voordeel te gebruiken.

De tonkaboonboom, wetenschappelijk bekend als Dipteryx oleifera, heeft niet alleen de capaciteit ontwikkeld om blikseminslagen te overleven, maar ook om de elektriciteit van de bliksem over te dragen aan zijn “vijanden” en de parasitaire wijnstokken die zich vastklampen aan de tonkaboonbomen, volgens een nieuwe studie gepubliceerd in New Phytologist.

Bliksem is voornamelijk een oorzaak van boomsterfte in tropische bossen, vooral bij de grootste en oudste bomen die een belangrijke rol spelen in de opslag van koolstof en het ondersteunen van biodiversiteit.

Desondanks merkten onderzoekers op dat één boomsoort ongedeerd en bloeiend leek te blijven.

“We zijn tien jaar geleden met dit werk begonnen en het werd al snel duidelijk dat bliksem veel bomen doodt, vooral veel hele grote bomen,” vertelde Evan Gora, hoofdauteur van de studie en bos-ecoloog aan het Cary Institute of Ecosystem Studies, aan Live Science. “Maar Dipteryx oleifera vertoonde consequent geen schade.”

Onderzoekers analyseerden bijna 100 verschillende bliksemgebeurtenissen in het Barro Colorado Nature Monument in Panama met behulp van een op maat gemaakt systeem met elektrische veldsensoren en camera’s om de blikseminslagen te volgen. Ze bestudeerden ook decennia aan boomplotgegevens.

Wetenschappers ontwikkelden een systeem met hoge resolutie door een antenne-array te plaatsen in heel Centraal-Panama, die de radiogolven van de elektrische schokken detecteerde.

Ze konden de inslagen met hoge nauwkeurigheid trianguleren door de opgenomen energiepatronen te bestuderen. Gecombineerd met terreinonderzoeken en dronebeelden, konden onderzoekers het getroffen gebied van het bos identificeren en de toestand van de bomen over tijd blijven monitoren.

De tonkaboonboom viel op bij de onderzoekers als een soort die consequent weinig tot geen schade vertoonde na een blikseminslag.

“Gedurende die 40 jaar is er een meetbaar, detecteerbaar risico om naast Dipteryx oleifera te leven. [Als boom] heb je aanzienlijk meer kans om te sterven dan naast enige andere grote oude boom in dat bos,” zei Gora.

Volgens de bevindingen doodde elke blikseminslag gemiddeld meer dan 2,4 ton aan nabijgelegen boom-biomassa en 78% van de parasitaire wijnstokken die aan het bladerdak van de tonkaboonboom vastzaten.

De fysieke structuur van de tonkaboonboom ligt waarschijnlijk aan de basis van zijn weerstand tegen bliksem, speculeerde Gora.

Deze bomen groeien vaak hoog en groot, tot 40 meter, en leven eeuwenlang, wat betekent dat een enkele tonkaboonboom wordt vermoedelijk minstens vijf keer getroffen door bliksem nadat hij volwassen is geworden, en elke inslag helpt bij het uitroeien van wijnstokken en concurrenten – wat helpt bij het gedijen en verlengen van zijn levensduur.

Het getroffen worden door bliksem zou kunnen resulteren in een veertienvoudige toename van de levenslange zaadproductie, zeiden de onderzoekers.

Gora en het team van onderzoekers hopen hun onderzoek voort te zetten, uit te breiden naar andere bossen in Afrika en Zuidoost-Azië om te zien of er andere soorten zijn die profiteren van blikseminslagen.