Nederland dreigt achterop te raken op het gebied van kunstmatige intelligentie en moet onmiddellijk handelen, aldus AI-onderzoeker Michiel Bakker (MIT) en techondernemer Jelle Prins (voormalig Uber, Cradle). Zij bieden 10 specifieke suggesties voor een nationaal actieplan, te beginnen met een Nederlandse AI-conferentie direct na de zomer.
Jelle Prins en Michiel Bakker trekken vaak een parallel met de Deltawerken, opgezet in de twintigste eeuw om Nederland tegen het water te beschermen. Dit omvangrijke project, bestaande uit vijf stormvloedkeringen, twee sluizen en zes dammen, stuitte destijds op veel weerstand. De kustlijn moest immers verkort worden en zeearmen gesloten. Was dat echt noodzakelijk?
Ja, dat was noodzakelijk. Voor een land dat grotendeels onder de zeespiegel ligt, was de dreiging van de zee een reëel en zelfs existentieel gevaar. Volgens Prins, voormalig Uber-medewerker en medeoprichter van AI-bedrijf Cradle, en Bakker, assistent-professor in AI aan het Massachusetts Institute of Technology, staat Nederland nu voor een vergelijkbare grote bedreiging, hoewel deze minder zichtbaar is.
Deze keer betreft het onze digitale kwetsbaarheid, specifiek onze achterstand op het gebied van AI.
Veranderende machtsverhoudingen
AI zal de komende jaren de geopolitieke en militaire machtsbalans doen kantelen richting de landen die deze technologie beheersen, stellen Prins en Bakker. De Verenigde Staten en China zijn zich hiervan bewust; niet voor niets hebben Amerikaanse technologiemiljardairs, met steun van president Donald Trump, onlangs 500 miljard dollar geïnvesteerd in Stargate, het grootste AI-project ooit.
En Nederland? Volgens Prins en Bakker doet Nederland veel te weinig. Er is geen plan, geen prioriteit, geen substantiële investeringen. Met hun Deltaplan voor AI-transitie proberen de AI-onderzoeker en de AI-ondernemer een eerste aanzet te geven.
Prins, die niet enkel voor zijn eigen belangen als AI-ondernemer spreekt, benadrukt zijn zorgen tijdens een telefonisch interview. ‘AI wordt de basis van alles wat onze samenleving draaiende houdt. Kijk naar de defensie-industrie. Autonome systemen worden cruciaal en voor zulke systemen moeten we in Nederland of Europa niet afhankelijk zijn van Amerika of China. Die moeten we zelf kunnen ontwikkelen en beheren,’ zegt hij.
10 aanbevelingen
De eerste aanbeveling is AI-soevereiniteit: het creëren van nationale AI-kampioenen die essentiële systemen kunnen leveren aan de overheid, defensie en bedrijven. Frankrijk heeft dit vroegtijdig ingezien en heeft nu drie AI-startups die samen meer dan 10 miljard waard zijn. Een daarvan, Mistral, concurreert zelfs met ChatGPT via hun product Le Chat.
‘We hoeven niet noodzakelijkerwijs een tweede Mistral te creëren,’ zegt Prins. ‘Laten we ons richten op wat nog mogelijk is: AI-bedrijven die eigen systemen ontwikkelen, verdere robotisering. We hebben ambitieuze bedrijven met dappere ideeën nodig die toptalent kunnen aantrekken en behouden.’
Nog geen vijf jaar geleden was Nederland een voorloper op het gebied van AI. Google Brain, nu gefuseerd met Google AI tot Google Deepmind, opende in 2018 een kantoor in Amsterdam, en ASML is een belangrijke speler geworden in de technologie voor AI-chips. Het is nog steeds mogelijk, beweert Prins.
Keuzes maken
Om een sleutelrol te vervullen, moet Nederland volgens Prins durven kiezen. ‘Bepaal welke industrieën essentieel zijn om te behouden en investeer daar zwaar in. We doen niet onder voor Amerika qua aantal seed-investeringen in jonge startups, maar we lopen achter met investeringen in latere groeifasen.’
Nederlandse pensioenfondsen beheren meer dan 1,7 biljoen euro, waarvan slechts 0.1 procent wordt geïnvesteerd in innovatie. Een ‘kleine verschuiving’ naar 0.2 procent zou al een grote impact kunnen hebben, volgens Prins.
Defensie kan een goed startpunt zijn, denkt Prins. Premier Schoof onthulde onlangs per ongeluk dat de Navo wil dat lidstaten hun defensie-uitgaven de komende jaren significant verhogen, tot 5 procent in 2032. ‘Deze investeringen kunnen als katalysator dienen. Technologieën ontwikkeld voor defensie kunnen vaak ook elders worden toegepast, zoals we eerder hebben gezien met internet en GPS,’ voegt hij toe.
Gebrek aan visie
Een groot obstakel is volgens Prins het gebrek aan visie. In Nederland wordt AI te simplistisch gezien.
‘Men ziet chatbots en afbeeldingengeneratoren, maar dat is slechts het topje van de ijsberg,’ legt hij uit. ‘Het werk van programmeurs is bijvoorbeeld al drastisch veranderd; zij laten nu het grootste deel van hun code door AI schrijven en AI helpt hen om nog betere AI te bouwen. Hierdoor is de wereldwijde vraag naar programmeurs nu op een dieptepunt.’
Dit is slechts het begin; kunstmatige intelligentie zal elke sector raken en ingrijpend transformeren. Ook hier gaat het om controle, stelt Prins: er moeten plannen zijn om de regie over deze transformatie zoveel mogelijk in eigen handen te houden.
In Europees verband waar mogelijk, want Nederland hoeft – en kan – niet alles alleen te doen. ‘Elektriciteit is hier bijvoorbeeld veel duurder dan in naburige landen,’ zegt hij. ‘Plaats datacenters voor alle extra rekenkracht die nodig is alsjeblieft op locaties waar stroom goedkoop is.’
Prins en Bakker stellen ook voor om een centrale Nederlandse AI-hub op te zetten, naar het voorbeeld van het Franse Station F, een startup-campus in een oud treinstation in Parijs. Met een oppervlakte van 34.000 vierkante meter is het de grootste in zijn soort ter wereld. Techleap is hier ook mee bezig, beweert hij. ‘Het momentum is er.’
De meest concrete aanbeveling is het idee voor een Nederlandse AI-top, direct na de zomer, om alle betrokken partijen – bedrijven, onderzoekers en beleidsmakers – bij elkaar te brengen en zo de beweging op gang te krijgen. Prins en Bakker hopen hiermee een stevige basis te leggen voor toekomstige acties.
Het plan is omvattend maar niet volledig; experts kunnen via Github meeschrijven. ‘We beweren zeker niet dat we alle antwoorden hebben,’ zegt Prins. ‘We willen dit platform gebruiken om de discussie te starten.’
Vergelijkbare berichten
- Prins Bernhard viert groot nieuws: Ontdek hier de feestelijke details!
- Hamed Sadeghian verovert chipmarkt met Nearfield Instruments: ‘Geen maatwerk voor ons!’
- Invesdor zet in op duurzaamheid: ‘Er is geld genoeg’ voor groene bedrijven!
- Amsterdamse Startup Revolutioneert Boekhouding: Één Klik Controle met Stacks!
- Ontdek hoe Nederlandse startups nu talent wegkapen: Nieuwe optieregeling!
Anika schrijft over tuinieren, natuur en ecologie. Ze deelt praktische tips en seizoensgebonden inspiratie voor elke tuinliefhebber. Haar stukken combineren vakkennis en passie, met oog voor biodiversiteit, duurzaamheid en welzijn. Ze moedigt lezers aan om bewuster en groener te leven, te starten in eigen tuin.