CO2 Uit de Lucht Halen: Betaalbaar Dankzij Nederlandse Innovatie?

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, is het primair noodzakelijk om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen, omdat deze leiden tot een hogere CO2-concentratie in de atmosfeer.

Het is ook cruciaal om historische CO2-emissies, die gedeeltelijk in de atmosfeer achterblijven, te verwijderen. Technieken die CO2 direct uit de lucht filteren kunnen hierbij een sleutelrol spelen.

Direct air capture (DAC) staat voor grote uitdagingen: de kosten zijn hoog en het is onzeker of de technologie snel genoeg kan worden opgeschaald om binnen de komende decennia een significant effect te hebben op de reductie van atmosferische CO2.

Dit vereist een industrie die jaarlijks miljarden tonnen CO2 uit de lucht kan verwijderen, terwijl de huidige capaciteit slechts enkele duizenden tonnen bedraagt. Een exponentiële groei is noodzakelijk, afhankelijk van technologische innovaties en economische stimulansen.

Filteren en opslaan van CO2 is nog steeds relatief duur

Het bedrijf Climeworks in IJsland is internationaal bekend om zijn inspanningen in deze sector. Climeworks werkt aan een proces om CO2 af te vangen en permanent in gesteente op te slaan, wat momenteel ongeveer duizend dollar per ton kost. Het bedrijf streeft ernaar deze kosten tegen 2030 te verlagen naar 250-350 dollar voor het afvangen en 400-600 dollar voor het gehele proces.

Climeworks wordt ondersteund door klimaatbewuste bedrijven die bereid zijn relatief hoge prijzen te betalen voor CO2-compensatie. Economisch gezien vormen de huidige kosten echter een aanzienlijke barrière voor de opschaling van DAC.

Ter vergelijking: in het Europese ETS-systeem, een geavanceerde CO2-handelsmarkt, bereikten de CO2-prijzen in maart 2023 een recordhoogte van iets meer dan 100 euro per ton, waarna ze daalden naar ongeveer 75 euro per ton (ongeveer 90 dollar).

Gebruik van CO2 als industriële grondstof biedt mogelijkheden

Naast het chemisch binden van CO2 aan gesteente zijn er andere toepassingen voor DAC-technologie. Bijvoorbeeld in de luchtvaart kunnen mogelijkheden worden onderzocht om CO2 om te zetten in vliegtuigbrandstof. Hierdoor zou bij verbranding de eerder uit de lucht gefilterde CO2 terugkeren in de atmosfeer, zonder dat er netto CO2 bijkomt.

Spin-off van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA

Nederlandse startups, zoals SkyTree, een spin-off van ESA, richten zich ook op deze markt. Tijdens een recente bijeenkomst van SustainaLab in Amsterdam werden verschillende technologische en kostenefficiënte ontwikkelingen gepresenteerd.

SkyTree heeft een modulair systeem ontwikkeld waarbij sorbents, materialen die andere stoffen kunnen absorberen, CO2 uit luchtstromen filteren. Deze sorbents worden verhit om de CO2 als een aparte luchtstroom af te scheiden voor verdere verwerking of opslag.

De CEO van SkyTree, Rob van Straten, ziet veel mogelijkheden voor kostenreductie door massaproductie en verbeterde sorbents. Binnen drie jaar heeft het bedrijf acht verbeterde versies van hun SkyTree Stratus-module ontwikkeld.

Kansen voor de glastuinbouw en duurzame luchtvaartbrandstoffen

Van Straten benadrukt dat de snelle ontwikkeling van kleinere modules het mogelijk maakt de kosten sneller te verlagen dan bij grootschalige DAC-installaties zoals die van Climeworks. Hij stelt dat de kosten voor het afvangen en filteren van CO2 mogelijk onder de 150 dollar per ton kunnen komen in 2027.

Hij suggereert ook het integreren van DAC-modules met hernieuwbare energiebronnen in zonneparken in de Sahara voor de productie van methanol uit CO2 en water, wat gemakkelijk vervoerd kan worden voor verdere verwerking.

CO2 afvangen en tegelijk waterstof produceren

De Amsterdamse startup Brineworks gebruikt zout water en elektrolyse om zuren en basen te produceren, die vervolgens CO2 uit de lucht absorberen. Dit proces produceert tegelijkertijd waterstof.

Jan Vaes van Brineworks ziet duurzame brandstoffen voor de luchtvaart of scheepvaart als logische toepassingen voor deze technologie. Hij verwacht dat de kosten per ton afgevangen CO2 tegen 2030 kunnen dalen naar 200 dollar en op lange termijn zelfs onder de 100 dollar.

Zonne-energie uit Zuid-Europa

Brineworks plant een proefinstallatie in Rotterdam, die later elders in Nederland in bedrijf zal worden genomen. Vaes benadrukt het belang van goedkope zonne-energie voor het proces, wat haalbaar is in Zuid-Europa.

Carbyon: van prototype naar effectieve opschaling

Carbyon, gevestigd in Eindhoven, heeft een nieuwe versie van zijn DAC-machine gepresenteerd, de Carbyon GO, die functioneert als modulaire eenheid.

De Neve van Carbyon benadrukt de versnelde leercurve door de modulaire aanpak, waardoor zowel de aanschafkosten als de operationele kosten verder verlaagd kunnen worden. Hij verwacht dat de totale kosten per ton CO2 tegen 2031 aanzienlijk zullen dalen.

De vraag is ruim voldoende

De Neve wijst op het concurrentievoordeel van Carbyon door hun zelfontwikkelde sorbent, die CO2 veel sneller absorbeert dan die van concurrenten. Dit stelt hen in staat om jaarlijks 75 ton CO2 per machine uit de lucht te filteren.

Carbyon plant commerciële leveringen vanaf het vierde kwartaal van 2026 en streeft ernaar jaarlijks bijna 4 miljoen ton CO2 af te vangen tegen 2031.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Change Inc., een platform voor duurzaam nieuws in het bedrijfsleven.