Zes Brabantse culturele instellingen krijgen toch subsidie: Ontdek welke!

Zes culturele organisaties, waaronder de Verkadefabriek en het dansensemble Ward/waRD, krijgen na herziening toch meerjarige subsidies toegekend van de provincie Brabant. De provincie heeft besloten de eerder afgewezen aanvragen alsnog goed te keuren na bezwaar van de instellingen. ‘De evaluatie van de aanvragen was niet vlekkeloos,’ verklaarde gedeputeerde Bas Maes vanochtend in het provinciehuis. Hij heeft aangekondigd dat hij een onafhankelijk bureau wil inschakelen om de procedure te onderzoeken.

Een speciaal opgerichte hoor- en adviescommissie van de provincie (HAC) nam alle ingediende bezwaren onder de loep en adviseerde vervolgens de provincie opnieuw. Het advies, dat vandaag ook naar de betrokken partijen is gestuurd, was zeer kritisch over de gehele subsidieprocedure. De bezwarencommissie benadrukte dat de oorspronkelijke subsidieadviezen inconsistent waren met de subsidiecriteria, de puntenverdeling niet altijd overeenkwam met de regelgeving, en dat de adviezen niet alleen op de ingediende aanvragen waren gebaseerd. Uiteindelijk adviseerde de commissie de provincie om het subsidiebesluit volledig te herzien.

De provincie besloot echter dit advies om volledig te herzien naast zich neer te leggen. Op basis van het rapport van de HAC heeft de provincie nu geoordeeld dat de aanvragen van zes instellingen ten onrechte waren afgewezen. Dit betreft Kamerata Zuid, WArd/waRD, Onze Lieve Vrouwekerk, De Verkadefabriek, Onomatopee en De Link. Om deze instellingen alsnog te ondersteunen, heeft de provincie een extra budget van 2,6 miljoen euro vrijgemaakt. De overige bezwaren van 16 andere culturele instellingen zijn afgewezen.

In Brabant heerste veel onrust nadat de provincie in juli 2024 de ontvangers van de structurele subsidies voor de periode 2025-2028 bekendmaakte. Meerdere instellingen bekritiseerden de kwaliteit van de beoordeling van de subsidieaanvragen als ‘dramatisch’. Ongeveer dertig instellingen die werden afgewezen, tekenden bezwaar aan tegen de uitslag.

Zowel de oorspronkelijke beoordelingscommissie als de HAC hebben de procedure opnieuw bekeken. Na een herbeoordeling kregen 13 instellingen extra punten toegekend door de eerste adviescommissie, wat voor sommigen voldoende was om alsnog in aanmerking te komen voor subsidie. Bovendien wijst de provincie nu nog eens zes extra instellingen aan die subsidie zullen ontvangen.

Negen maanden na het starten van de betreffende subsidieperiode krijgen de ten onrechte afgewezen instellingen nu met terugwerkende kracht hun volledige subsidie toegekend. De provincie belooft daarbij flexibel om te gaan met activiteiten die door de vertraagde toekenning niet uitgevoerd konden worden.

Volgens de wettelijke termijnen moesten de instellingen uiterlijk in januari 2025 een besluit hebben ontvangen op hun bezwaar. Door vertragingen legde een rechter de provincie eerder dit jaar een boete op van 1442 euro per instelling. De behandeling van de bezwaren liep vertraging op omdat de provincie alle bezwaren opnieuw wilde voorleggen aan de adviescommissies die de aanvragen initieel beoordeelden. De HAC heeft pas eind mei 2025 haar advies uitgebracht, waarna de Gedeputeerde Staten vorige week een definitief besluit namen.

Gedeputeerde Bas Maes (cultuur, erfgoed, sport & vrijetijd) gaf vanochtend aan het te betreuren dat de instellingen zo lang hebben moeten wachten en is blij dat er nu meer duidelijkheid is. Hij schrijft de vertraging voornamelijk toe aan het onverwacht hoge aantal aanvragen (106) en bezwaren (34), en benadrukt dat de provincie de aanvragen ‘liever zorgvuldig dan snel’ wilde behandelen. Ook merkt hij op dat het werken met zes verschillende aanvraagcategorieën ervoor zorgde dat meer instellingen net onder een drempel scoorden, wat hen motiveerde om bezwaar te maken in de hoop alsnog subsidie te ontvangen. Verder noemt hij het beperkte aantal zittingen van de HAC als een factor die bijdroeg aan de vertraging.

Ondanks alles erkent Maes dat de gehele procedure ‘geen schoonheidsprijs verdient’ en dat de provincie de kritiek serieus neemt. Er zal een extern onafhankelijk adviesbureau ingeschakeld worden om de procedure te evalueren, met de hoop hieruit lessen te trekken voor de toekomst. Welk bureau dit zal zijn, is nog niet bekend. Maes wil ook het gesprek aangaan met het culturele veld.

Vier jaar geleden liep het in Brabant ook al mis. Toen moest de gehele procedure opnieuw vanwege het ontbreken van verslagen van commissievergaderingen en belangenverstrengeling – een lid van de commissie adviseerde ook over een filmhuis waar haar eigen familieleden werkten.

Met de zes aanvullende toekenningen ondersteunt de provincie in de periode 2025-2028 in totaal 63 Brabantse culturele instellingen met een totaalbedrag van 37,5 miljoen euro. De provincie benadrukte vandaag dat deze verhoging van het budget eenmalig is. Het blijft onduidelijk waar de extra 2,6 miljoen euro vandaan zal komen. De Kunst van Brabant, die 187 culturele instellingen en individuele kunstenaars vertegenwoordigt, hoopt dat dit bedrag uit algemene middelen zal komen en niet ten koste zal gaan van het overige cultuurbudget. ‘Er moet voldoende overblijven voor andere regelingen gericht op kleinere culturele organisaties, cultuureducatie en -participatie. Deze moeten ruimte bieden voor de nu afgewezen organisaties om projectsubsidies aan te vragen,’ aldus de belangenbehartiger.

De reactie van de belangenbehartiger van de cultuursector in Noord-Brabant op het nieuws van vandaag is gemengd. ‘We zijn blij dat een aantal organisaties hun werk kunnen voortzetten, maar we zijn teleurgesteld dat de provincie het advies van de HAC om een volledige herbeoordeling te laten plaatsvinden naast zich neer heeft gelegd.’ De Kunst van Brabant is ook zeer kritisch over de manier waarop er met het culturele veld is omgegaan en roept de provincie op om na dit debacle niet langer een extern bureau in te schakelen, maar snel in gesprek te gaan met de culturele instellingen over hoe toekomstige regelingen en beoordelingstrajecten eruit zouden moeten zien.