Op een lentedag in 1986 bij de sluis
Op een heldere lentedag in 1986 zaten twee vrienden te genieten van het uitzicht bij de sluis in Roelofarendsveen, een plaats diep in het Groene Hart en tevens de thuisbasis van Paul Koek, een slagwerker en muzikant geboren in 1954. Koek had zijn opleiding genoten aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Zijn metgezel, Johan Simons, geboren in 1946 in Heerjansdam, een dorp in de Hoeksche Waard in Zuid-Holland, was een opkomende regisseur. Samen hadden ze al een productie op hun naam staan met Theatergroep Hollandia, namelijk Bruidssuikers van de Beierse cabaretier en filmmaker Karl Valentin, opgevoerd in café de Waakzaamheid in Koog aan de Zaan.
Theater op locatie als handelsmerk
Theater op locatie zou het kenmerk worden van Hollandia, hoewel de eerste pogingen niet beantwoordden aan de verwachtingen van de regisseurs. Beiden hadden hun wortels in het Nederlandse platteland, wat hun artistieke visie sterk beïnvloedde. Dramaturg Paul Slangen omschreef hen als ‘gezworen kameraden’ die worstelden met de vraag waarom de gekozen locatie niet de verbeelding van het publiek kon prikkelen. Dit dilemma wordt uitgebreid besproken in Slangens boek Je hebt geen kans, maar pak ’m, waarin hij sinds 1991 als dramaturg verbonden was aan Hollandia.
De vragen die Simons en Koek bezighielden, draaiden om het brengen van theater buiten conventionele locaties. Een toevallige waarneming van een zeilboot die de sluis binnenvoer, leidde tot een eureka-moment. Koek realiseerde zich dat het niet ging om het presenteren van theater op een unieke locatie, maar om het creëren van een voorstelling die geïnspireerd was door en verweven met de locatie zelf.
Van inzicht naar succes
Deze benadering leidde tot een reeks succesvolle voorstellingen door Hollandia, die zich vestigde in Zaandam, Noord-Holland. Het gezelschap werd bekend om zijn keuze voor betekenisvolle locaties die een extra dimensie toevoegden aan de voorstellingen. Een beroemd voorbeeld is de opvoering van de Griekse tragedie Prometheus in een autosloperij, waarbij de ruimte zelf een integraal onderdeel van de ervaring werd.
Het boek van Slangen is een grondige analyse van de werkwijze van Hollandia, maar focust meer op de dramaturgische aspecten dan op persoonlijke verhalen van betrokkenen. Dit laat de lezer soms met vragen achter over hoe de acteurs en andere teamleden bij het gezelschap betrokken raakten.
De impact van Hollandia op het locatietheater
Ondanks enkele kritische noten over het gebrek aan persoonlijke anekdotes in het boek, is duidelijk dat Hollandia een cruciale rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van locatietheater in Nederland. Het gezelschap bracht theater naar ongewone plaatsen en inspireerde talloze festivals en theatergroepen om hetzelfde te doen.
In de loop der jaren ontwikkelde het gezelschap zich verder en werd muziek een steeds belangrijker element, dankzij Koek. De groep maakte ook naam door de manier waarop scenografen en technici uitdagende locaties transformeerden. Echter, toen Hollandia opging in het meer bureaucratische Zuidelijk Toneel, begon de oorspronkelijke inspiratie te tanen, wat uiteindelijk leidde tot het uiteenvallen van de groep na de tragische dood van acteur Jeroen Willems in 2012.
Paul Slangen: Je hebt geen kans, maar pak ’m. Het verhaal van theatergroep Hollandia is uitgegeven bij it&fb, 288 pagina’s, 30 euro.
Vergelijkbare berichten
- Hélène Devos verlaat Internationaal Theater Amsterdam: Groot verlies voor de theaterwereld!
- Harry de Bruin Aangesteld als Adjunct-Directeur bij DeLaMar: Ontdek Zijn Visie en Plannen!
- Marco van Veldhoven: De Nieuwe Directeur van Theater De Purmaryn!
- Gustav Borreman en Alex Hendrickx versterken Het Nationale Theater: Ontdek de details!
- Michiel Vandevelde: Ontmoet de Nieuwe Artistiek Leider van Kunstencentrum CAMPO!
Loes Bakker is onderwijsspecialist met jarenlange ervaring in beleid en praktijk. Haar bijdragen gaan over vernieuwing, digitalisering en pedagogische kwesties in het onderwijs. Ze legt onderwijsontwikkelingen kritisch bloot, altijd met een hart voor leerlingen, leerkrachten én een toekomstgericht onderwijssysteem dat iedereen gelijke kansen biedt.