Ontdek de Groeigeheimen van Jan Smit tot Epke Zonderland: Word een Pro!

In het opleidingscentrum van AZ vallen de foto’s van voetballegendes op. ‘Vaak zien we alleen de successen van sporters, het glorie-moment,’ vertelt Bart Heuvingh, hoofd topsportbegeleiding bij AZ. ‘Maar het is belangrijk om ook de verhalen achter die successen te kennen: de tegenslagen en offers die gebracht zijn.’

Dit is wat je normaal niet ziet, maar wat cruciaal is geweest om de top te bereiken. Daarom zijn er niet alleen foto’s te zien; Heuvingh zorgde ervoor dat er ook citaten onder de foto’s hangen die het verhaal vertellen van de weg naar deze prestaties, vaak gekenmerkt door een ‘growth mindset’. Neem bijvoorbeeld Guus Til, legt Heuvingh uit. ‘Een belangrijke speler, die als jong talent vaak geblesseerd was. Zijn doorzettingsvermogen heeft hem gebracht waar hij nu is. Zijn verhaal inspireert anderen om ook te blijven leren en door te zetten.’

Growth Mindset

In de sport is de ‘growth mindset’ wijdverbreid – een concept van de Amerikaanse psycholoog Carol Dweck, en Heuvingh is een ‘groot fan’. ‘Voor mij symboliseert de ‘growth mindset’ het geloof dat je altijd kunt blijven leren. Ik gebruik vaak de metafoor van de open hand; er zijn altijd meer mogelijkheden om naartoe te werken.’ Hier staat de ‘fixed mindset’ tegenover. ‘De gesloten hand. Het idee dat je bent wie je bent, dat je geboren bent met bepaalde capaciteiten en dat dat het is.’

De voordelen van een ‘growth mindset’ zijn duidelijk zichtbaar in de sport, aldus Aleid Erbrink, managementcoach bij Boertien Vergouwen Overduin. ‘Om te groeien als sporter is bijna altijd een combinatie van aanleg, talent en doorzettingsvermogen nodig. Dit omvat de wil om jezelf te blijven ontwikkelen en de bereidheid om daar tijd en energie in te steken. Voorbeelden hiervan zijn Epke Zonderland, olympisch kampioen turnen, maar ook voetbalster Cristiano Ronaldo. Na al die jaren speelt hij nog steeds op topniveau, niet alleen door talent, maar ook omdat hij elke dag traint.’

Mislukkingen en Fouten

Erbrink verwijst naar de Amerikaanse basketbalspeler Michael Jordan, die zei: ‘In mijn carrière heb ik meer dan 9.000 schoten gemist, bijna 300 wedstrijden verloren, en 26 keer miste ik het winnende schot. Ik heb keer op keer gefaald, en dat heeft me succesvol gemaakt.’

Mislukken is onderdeel van sport, benadrukt Erbrink. ‘Het gaat erom dat je leert van je fouten en doorzet bij tegenslagen, wat hand in hand gaat met een ‘growth mindset’.’

Na een verloren wedstrijd is het belangrijk om jezelf weer op te pakken. ‘Je moet kunnen analyseren dat een verlies je niet meteen een slechte sporter maakt. Je kunt ervoor kiezen om op te geven, of je kunt onderzoeken wanneer en onder welke omstandigheden je beter presteert, en deze inzichten gebruiken om jezelf te verbeteren. Dit principe is net zo toepasbaar in het bedrijfsleven. Het ophalen van goed onderbouwde, kritische feedback, reflecteren en jezelf op basis daarvan verder ontwikkelen is cruciaal.’

Constante prestatiedruk, of dit nu in de sport is of op de werkplek, kan leiden tot een ‘fixed mindset’. ‘Verkramping kan optreden, wat je letterlijk kunt voelen,’ zegt Erbrink. Op dat moment is het belangrijk om je ‘interne dialoog’ te herzien: je vaste overtuigingen erkennen, ontleden en onderzoeken, en vervangen door geloofwaardige groeigerichte gedachten. Volgens Erbrink komt de druk die je voelt vaak van binnenuit. ‘Een ‘growth mindset’ helpt je om op een constructieve manier naar gebeurtenissen en jezelf te kijken.’

Marina Abramović

Niet alleen in de sport, maar ook in de kunstwereld zien we dat mensen zichzelf uitdagen en doorzetten. Erbrink ziet dit duidelijk bij performancekunstenares Marina Abramović. ‘Zij gebruikt haar lichaam als onderzoeksinstrument: hoe ver kan ik het stretchen? Wat zijn de effecten? Haar nieuwsgierigheid kent geen grenzen. Ze is ook niet bezig met wat anderen daarvan vinden.’

Volgens Erbrink experimenteren kunstenaars vaak met nieuwe dingen, die een onzekere uitkomst hebben. ‘Ze vallen niet terug op bekende paden.’ Ook muzikanten zoals Anouk, George Michael en Jan Smit tonen kenmerken van een ‘growth mindset’. ‘Dit zijn totaal verschillende creatievelingen die zichzelf door de jaren heen steeds opnieuw hebben uitgevonden en continu hun grenzen hebben verlegd.’

In het bedrijfsleven is de ‘growth mindset’ net zo aanwezig, benadrukt Erbrink. ‘Kijk naar ondernemers zoals Linda de Mol. Een vrouw die een heel zakelijk imperium heeft opgebouwd, dwars door de grenzen van ondernemerschap en entertainment. Ze publiceert, presenteert en acteert in Gooische Vrouwen, en blijft zichzelf uitdagen.’

Wat ook kenmerkend is voor een ‘growth mindset’ is doorgaan ondanks kritiek. Zo begonnen Woe en Van der Laan een van hun shows met een terugblik op Jeroen Woe’s jonge jaren, waarin hij hevig bekritiseerd werd. Als hij zich daardoor had laten weerhouden, had hij nooit de succesvolle programma’s gemaakt waar hij nu om bekend staat, zoals ‘Even tot hier’.

Verliefd

Wat drijft mensen om door te gaan ondanks tegenslagen? Volgens Erbrink is het antwoord simpel: passie. ‘Verliefd zijn op wat je doet. Veel sporters en kunstenaars worden gedreven door intrinsieke motivatie. Ze doen dingen die ze leuk vinden, wat hen de energie geeft om uitdagingen aan te gaan en moeite te doen.’

Is die passie ook in het bedrijfsleven aanwezig? Erbrink gelooft van wel. ‘Er zijn ontelbaar veel dingen waar mensen enthousiast van kunnen worden. Dat verschilt per persoon. Je merkt het zodra je met iemand in gesprek gaat en oprecht vraagt waar ze echt enthousiast van worden. Dan komt er altijd een verhaal.’ Soms zijn het dingen buiten het werk, zoals familie of een hobby.

‘Soms moet je zoeken hoe je die passie kunt verbinden met je werk. Dat vergt ruimte en flexibiliteit.’ Dit kan als leidinggevende door te luisteren naar je medewerkers en te ontdekken waar hun hart sneller van gaat kloppen. Het is niet altijd nodig om complexe veranderingen door te voeren. Soms is het aanpassen van werktijden of zorgen voor voldoende parkeerplekken al voldoende. Erbrink: ‘Kleine aanpassingen kunnen al een wereld van verschil maken.’

Innovatie

Een ‘growth mindset’ is iets wat je elke medewerker gunt. En elke organisatie profiteert ervan deze mindset op de werkvloer terug te zien, stelt Erbrink. ‘Medewerkers die gedreven worden door passie zijn essentieel voor de innovatiekracht van je bedrijf. Innovatie kan alleen floreren als mensen individueel bereid zijn risico’s te nemen, gedreven door een intrinsieke motivatie. Passie op de werkvloer lijkt misschien een luxe, maar is een noodzaak voor een toekomstbestendig bedrijf.’

Lees ook:

• Zonder rebellen geen vernieuwing – durf jij het aan?
• Van startblok tot topbestuurder: Rabobank-CHRO Janine Vos over de ‘growth mindset’
• Satya Nadella’s blunder over vrouwensalarissen werd een masterclass in leiderschap